In “Ons archief” neem ik u mee in mijn zoektocht naar een onbekender deel van ons Heelder erfgoed: het archief van de gemeente Heel en Panheel.
Heemkring Heel | Door Wim Coolen
2 februari 2025
Sporen in het landschap
Heemkring Heel heeft een werkgroep landschap en kastelen. Met een aantal fanatieke deelnemers wordt onderzoek gedaan naar het landschap rond het verdwenen kasteel Osen. Er wordt gekeken naar sporen zoals wegen, paden (Herenpad), beplanting (boomrijen) en hoogteverschillen (dijkjes) in het landschap.

Ons archief
Op landgoed Osen, zoals het gebied genoemd wordt, staan bijvoorbeeld drie eeuwenoude geknotte bomen op een plek waar volgens overlevering een galg heeft gestaan. Om meer duidelijkheid te krijgen kunnen archieven behulpzaam zijn.
Na samenvoeging in Maasgouwverband (2007) zijn de historische archieven van de verschillende gemeenten in het gemeentehuis van Maasgouw ondergebracht. Ik heb daar in het verleden meerdere keren onderzoek gedaan in het oude archief van Heel en Panheel. Uit een inventarislijst bleek dat in “ons archief” nog stukken aanwezig zijn over het verleden van Osen.
Foto: Eén van de drie kolossale bomen op de plek waar de galg zou hebben gestaan.

De zoektocht
Een telefonisch verzoek om inzage van de stukken bleek het begin van een ochtend speurwerk naar het oude archief van Heel en Panheel. De vriendelijke receptioniste kon mij, ondanks pogingen van haar kant, niet helpen. Om een lang verhaal kort te maken: na een ochtend rondbellen kwam ik uiteindelijk bij de MER terecht, een samenwerkingsverband tussen de gemeente Maasgouw, Echt en Roerdalen. Daar wist een medewerker mij te vertellen dat het historisch archief van de dorpen van Maasgouw overgedragen was aan … de gemeente Weert.
Daar heb ik uiteindelijk een afspraak kunnen maken om de archiefstukken in te zien. (De uitkomst van mijn naspeuringen ga ik u t.z.t. vertellen.)
De verplaatsing
Omdat ik niet op de hoogte was van de verplaatsing ben ik in de Raadsinformatiebrieven en gemeentelijke stukken gedoken. Uiteindelijk kwam ik erachter dat de verplaatsing in 2023 heeft plaatsgevonden. De reden daarvoor was: plaatsgebrek (!) op het gemeentehuis. De gemeente had ruimte tekort voor andere zaken en daarom moest het historische archief van de dorpen van Maasgouw maar elders (in Weert!) ondergebracht worden.
Er dringen zich vragen op:
- Waarom geven we ons cultureel erfgoed (want dat is zo’n historisch archief) om zo’n knullige reden (plaatsgebrek) uit handen. Weert heeft, heel publieksvriendelijk, het eigen archief een plek gegeven in de bibliotheek. (Waarom kan het daar wel?) Voor de inwoners Maasgouw is de toegang tot het archief er niet gemakkelijker op geworden. Een raadslid heeft daar destijds nog vragen over gesteld, maar het bleek een gelopen race. (Wilde men in Maasgouw echt geen ander plekje vinden?)
- Waarom is er bijvoorbeeld niet voor gekozen om het archief te digitaliseren voordat het naar elders ging. Daarmee was de toegankelijk meteen opgelost.
- Waarom wordt een Heemkring niet op de hoogte gebracht van de verplaatsing. Het verweer zal zijn: “het stond in gemeentelijke stukken” en “de burger heeft ook een eigen verantwoordelijkheid in het ophalen van informatie”. De gemeente heeft echter ook een plicht om participerende burgers zoals een Heemkring te informeren over zaken die hen raken.
Het belang van historie en cultureel erfgoed gaat Heemkring Heel aan het hart. Als gemeenschap willen we samen met de gemeente werken aan de ontsluiting en het toegankelijk maken (en houden!) van erfgoed. Daar is op de eerste plaats behoud voor nodig. Op dat punt blijkt nog een wereld (en een verleden) te winnen.

Voetbalvereniging HEBES bestaat 100 jaar
Voetbalclub Hebes heeft een prachtig jubileumboek samengesteld i.v.m. het 100-jarig jubileum. Het rijk geïllustreerde boek is 160 pagina’s dik en bevat unieke verhalen over 3 verenigingen (RKVV Heel , VV Beegden en VV HEBES) die aan de basis stonden van VV HEBES.
- Het zijn verhalen van vroeger tot nu, hoogte- en dieptepunten.
- Verhalen over enkele van de vele personen die de verenigingen RKVV Heel, VV Beegden en VV HEBES draaiende hebben gehouden.
- Verhalen over bekende en onbekende gebeurtenissen.
Dit mooie jubileumboek is te bestellen via de website van Hebes.