Foto: Huize Sint Joseph (2006)
Heemkring Heel | Door Wim Coolen
2 maart 2025
Op 27 februari 2025 werd een monument voor de broeders van het voormalige Huize Sint Joseph onthuld op het terrein van Stichting Daelzicht. Het was een initiatief van een werkgroep van Heemkring Heel.
Huize Sint Joseph
Bij de ingang naar het terrein van Stichting Daelzicht staat links het gebouw “de Speelman”. Boven de ingang staat een beeld van Petrus Savelberg. Hij was de stichter van een mannen- en een vrouwencongregatie die zich bezig hield met de opvang van zwakkeren in de samenleving.
In 1879 kwamen de eerste broeders en zusters naar Kasteel Heel. In 1906 kochten de broeders villa Daelzicht met het omringende landgoed. Ze bouwden er het St. Josephgesticht dat in 1910 geopend werd.
Zorgprofessionals
In de zeventiger jaren maakten de broeders plaats voor zorgprofessionals zoals artsen en gespecialiseerde verplegenden. De broeders hebben uiteindelijk Sint Joseph verlaten en hun zorg kwam in handen van de Stichting Daelzicht.
Sint Joep
Het gebouw van Sint Joep zoals het in de volksmond heette, was lange tijd beeldbepalend in het dorp. In 2015 werd het grotendeels gesloopt. Enkel de St. Josephhoeve aan de Heerbaan en het Creatief Centrum met het beeld van Savelberg aan de Rector Driessenstraat herinnerden aan het verleden.
De video geeft een kort overzicht van die ontwikkeling.
Plaquette
Op donderdag 27 februari 2025 werd daar een herinneringsplek aan toegevoegd. Broeder Johannes en broeders Ambrosius onthulden een tekstzuiltje met een plaquette met daarop een tekst die herinnert aan het liefdewerk van de “Broeders van de Heilige Joseph”.
Teksttegels
Onderdeel van dat monument zijn ook 20 teksttegels op het toegangspad van Daelzicht. Het zijn uitspraken van mensen die er wonen, gewoond hebben, er werkten, of op bezoek kwamen.
De tegels zijn er in twee versies: in het Haels dialect en in de Nederlandse vertaling. Bij de uitspraken horen ook acht verhalen. Die zijn (o.a. via de scancode op het zuiltje) te lezen op de website van Heemkring Heel. Ze illustreren de veranderingen die zich voltrokken op Sint Joseph/Daelzicht op het gebied van zorg, werken en wonen.
Een monument voor de broeders
Eén van die uitspraken op de tegels luidt:
De broeders höbbe neet eine kieër, mér tieën kieër de hemel verdeendjd.
De broeders hebben niet één keer, maar tien keer de hemel verdiend.
Het bijbehorende verhaal:
In de zestiger jaren had een inwoner van Heel een afspraak met een broeder van Huize Sint Joseph. Hij meldde zich bij de ingang en de portier stuurde hum naar één van de zalen. Hij ging, onopgemerkt, de ruimte binnen waar de broeder een grote groep jongens – zijn jongens – bezighield met een soort handenarbeid. Hij probeerde de jongens, die zo te zien veel hulp nodig hadden, daarbij zo goed mogelijk te ondersteunen. In die drukke, onrustige omgeving moest hij alle zeilen bijzetten. Hij haastte zich van de een naar de ander en bemerkte niet eens dat er bezoek was. Met uiterst beperkte middelen en zonder ondersteuning moest de broeder alles in goede banen te leiden.
De bezoeker die dat van een afstand bekeek verzuchtte: “De broeders hebben niet één keer, maar tien keer de hemel verdiend”.
Het monument voor de broeders bij de ingang van het terrein van Stichting Daelzicht (Rector Driessenstraat). In het trottoir, links en rechts van de toegangsweg, liggen de “teksttegels”.
Een initiatief uit 2016
Het monument was oorspronkelijk een initiatief uit 2016 van leden van de, destijds nog zelfstandige, werkgroep Oorlogsmonumenten. De groep, bestaande uit Wies Janssen, Phons Brouns, Hub Beurskens, Piet Tubée en Jo Rubberg beijverden zich voor een herinneringsmonument voor de broeders van Sint Joseph. Door interne omstandigheden op Daelzicht kwam de realisatie destijds niet van de grond. In 2024 werd het initiatief weer opgepakt door Wies Janssen, Phons Brouns en Hub Beurskens. In samenwerking met Heemkring Heel lukte het dit keer wel om het monument, dat ontworpen werd door Phons Brouns, te realiseren en te onthullen.