Foto: Grafmonument van zouaaf Küppers op het oude kerkhof van Roermond. Hij wijst met zijn vinger richting Rome. Op de sokkel staat de tekst: “La vrai force est là”, “Daar is de ware kracht”.
In tijden van oorlog krijgt een land soms steun van vrijwilligers uit andere landen. In de periode 1861 tot 1870 gingen ook inwoners uit de regio Heel in vreemde krijgsdienst. Ze werden vrijwilliger in het leger van de paus.
Pauselijke staat
Italië bestond in de eerste helft van de negentiende eeuw uit een losse verzameling staatjes. In het midden van Italië lag het grondgebied van de paus. Het was een gebied ter grootte van Nederland en vormde een scheiding tussen het noordelijke en zuidelijke deel van Italië.
Italiaans nationalisme
In de negentiende eeuw kwam er In Italië een beweging op gang, om van de verschillende staatjes in Italië een land te maken. Het land van de paus werd daarom verovert, en uiteindelijk bleef voor hem slechts een klein gebied rondom Rome over.
Vrijwilligers
Om dat stukje land te behouden riep paus Pius IV alle katholieke jongeren in de wereld op om hem te helpen. Dit vrijwilligersleger, het “Regiment der Pauselijke Zouaven”, verdedigde tussen 1861 en 1870 de pauselijke staat tegen de Italiaanse nationalisten. Als uniform kregen ze een blauwgrijze pofbroek en een vest. Op hun hoofd droegen ze een kepie (pet).
Het zouavenleger telde uiteindelijk 11.000 militairen. De Nederlanders vormden, met ruim 3100 man, daarbinnen de grootste groep. Daarvan kwamen er 300 uit Limburg en 1 uit de gemeente Heel en Panheel. Het ging daarbij om Gerard Martinus Joosten uit Panheel.
Afkomst vrijwilligers
Uit een overzicht van aangemelde zouaven uit Heel en omgeving blijkt dat er verhoudingsgewijs veel inwoners uit Thorn zich aanmeldden als zouaaf. Mogelijk dat daar een actieve pastoor een rol speelde.
Werving
Vrijwilligers werden geworven door preken in de kerk en artikelen in de krant. De aspirant-zouaven konden zich aanmelden bij de pastoor van de eigen parochie. Die stuurde ze naar Oudenbosch, een plaatsje in Noord-Brabant. Daar kwamen alle vrijwilligers uit Nederland bij elkaar.
Vrijwilligers in de regio
Roermond: 12
Thorn: 8
Maasbracht: 1
Heel en Panheel: 1
Stevensweert: 1
Neeritter: 2
Buggenum: 2
Haelen: 2
Nunhem: 1
Heythuysen: 1
Baexem: 1
Vaticaanstad
Uiteindelijk moest de paus het onderspit delven. In 1870 wist het Italiaanse leger ook het overgebleven deel van het pauselijk gebied te veroveren. Rome werd de hoofdstad van het verenigd Italië en de paus kreeg een klein gebied toegewezen dat we nu kennen als Vaticaanstad.
Volle aflaat
Na de overgave in september 1870 kwamen de zouaven nog eenmaal bijeen op het Sint Pietersplein. Zij kregen de zegen van de Paus en een “volle aflaat” tot in het derde geslacht.
Dat betekende dat alle zonden werden kwijtgescholden en zij, en hun nazaten, na hun dood rechtstreeks naar de hemel gingen.
Stateloos
Een aantal van de zouaven verloor destijds het Nederlanderschap. Volgens de Nederlandse wet mocht je niet zomaar in vreemde krijgsdienst treden. De meesten hadden vooraf geen toestemming gevraagd en werden bij terugkeer in Nederland stateloos. Maar naast het zuur was er ook het zoet. In katholieke kring werden de zouaven als helden beschouwd. Zij hadden immers voor de paus gevochten en getracht de Kerkelijke Staat te beschermen.
